czwartek, 24 kwietnia 2008

Kamienne czaszki na lipnickim cmentarzu

Stary cmentarz lipnicki ma przebogatą przeszłość. Założony początkowo jako dodatkowy cmentarzyk przykościelny, rozrastał się w miarę pojawiania się kolejnych klęsk i wojen. Na jego to terenie grzebano choleryków, tuż obok niego grzebano również samobójców i nieochrzczone dzieci.
Stare nagrobki zdobiono bardzo często motywem czaszki i piszczeli. Pozwoliłem sobie kilka sfotografować i tu umieścić...












Niestety, jeśli ktoś się nimi nie zajmie, to za jakiś czas woda i wiatr wykruszą je do cna...

środa, 23 kwietnia 2008

Dąb cmentarny

Na starym cmentarzu lipnickim rośnie dąb...



Jest stary, wręcz sędziwy - ma kilka setek lat...



... i wielką dziurę.



Co ja plotę - dąb jest wręcz pusty w środku! Można do niego wleźć...



... i zobaczyć jak wygląda... że w rzeczywistości jest zaledwie szkieletem drzewa...



Rośnie na cmentarzu... wielki, pół-martwy, straszący sękatymi konarami... stary, cmentarny dąb lipnicki...

niedziela, 13 kwietnia 2008

Zdjęcia z wieży kościelnej!

Dzięki uprzejmości i pomocy dziekana Lipnicy, ks. Zbigniewa Krasa, mogłem dostać się na najwyższy punkt w miasteczku- wieżę kościoła parafialnego. Oto zdjęcia z okna południowego.

Rynek lipnicki

Z prawej - plebania, pośrodku piwnice przyszłego Domu Pielgrzyma.


Północne działki przyrynkowe. Drugi od prawej w szeregu - jedyny zachowany XIXwieczny dom podcieniowy.

Dwór Ledóchowskich z niecodziennej perspektywy.

środa, 9 kwietnia 2008

Szkoła trywialna

Dochodzą mię słuchy, iż publisia żąda mniej tekstów, a więcej zdjęć. Przychylając się żądaniu, niniejszym:



Jest to budynek szkoły trywialnej. Ciężko określić datę jego powstania, bo szkoła parafialna jako taka istniała w tym miejscu już w Średniowieczu, budynek jednak płonął kilkakrotnie.

Ostatnia przebudowa miała miejsce w 1824 lub 28, oczywiście po pożarze.


Obecnie mieści się tutaj Izba Regionalna - muzeum dawnych sprzętów.



Projekty domów

poniedziałek, 7 kwietnia 2008

Chronologia architektoniczno-urbanistyczna Lipnicy Murowanej

Za dworem Ledóchowskich rośnie park. Park jest zapuszczony, rośnie tam sporo samosiejek, zachowało się jednak trochę drzew wiekowych. M.in. rośnie tam stara lipa. Ten gatunek nie jest niczym wyjątkowym w nomen omen Lipnicy, ale ten konkretnie egzemplarz rośnie na... bulwie...



Ktoś usypał spory pagórek i posadził na nim lipę. Drzewo przeryło podstawę korzeniami, dzięki czemu w zbliżeniu wygląda jak Drzewo Świata z Warcrafta 3 :).



Śmieszne, no nie? W moim nowym parku - rzecz idealna :)

Z innej beczki: los nigdy nie oszczędzał Lipnicy. Oto krótka chronologia mojego autorstwa, tłumacząca niejako powstanie modlitwy "Od ognia, głodu, wojny i powietrza, zachowaj nas Panie":

1141 r. – Na miejscu chramu Świętowita wybudowany zostaje pierwszy kościół Lipnicy pw. Św. Leonarda[1]. Bezgłowa figura-słup służy do dziś jako konstrukcja ołtarza.

1144 r. – Erygowanie parafii lipnickiej.

1260 r. – Tatarzy grabią osadę lipnicką.

1288 r. – Drugi najazd tatarski.

1326 r. – Nadanie praw miejskich. Zasadźca Konrad odbiera z rąk króla Władysława Łokietka akt lokacyjny na prawie średzkim oraz dziedziczne wójtostwo. Lokacja miasta na powierzchni 100 łanów frankońskich[2].

1356 r. – Kazimierz Wielki powołuje Sąd Królewski. W ławie zasiada siedmiu wójtów: bocheński, wielicki, dobczycki, olkuski, myślenicki, wolbromski i lipnicki.

1363 r. – Kazimierz Wielki funduje nowy kościół parafialny pw. Św. Andrzeja Apostoła.

1373 r. – Utworzenie dekanatu[3] lipnickiego.

1379 r. – Elżbieta Łokietkówna zmienia system prawny miasta (stanowiącego jej wiano ślubne) ze średzkiego na magdeburski, oraz nadaje przywilej urządzania targu w każdą sobotę.

Ok. 1380 r. - Opasanie Lipnicy murami miejskimi. Nazwa miasta wzbogacona słowem „murata” – „murowana”

Ok. 1400 – Lipnica Murowana staje się siedzibą starostwa niegrodowego[4].

1429 r. – Kazimierz Jagiellończyk nadaje miastu przywilej urządzania corocznego jarmarku [5]w dzień św. Andrzeja Apostoła.

1492 r. – Kazimierz Jagiellończyk funduje kościół pw. Świętego Krzyża (istniejący do 1748 r.) oraz szpital miejski (istniejący do 1733 r.)

1500 r. – Pożar miasta. Płonie połowa budynków, m.in. kościół parafialny

1502 r. - Przebudowa (a w zasadzie budowa nowego) kościoła św. Leonarda, który na 10 lat przejmuje funkcję kościoła parafialnego.

1512 r. – Zakończenie odbudowy kościoła parafialnego.

1520 r. – Pożar miasta.

Ok. 1550 r. – Budowa kościoła pw. Św. Urszuli z Towarzyszkami (zniszczony po 1730 r.).

1639 r. – Władysław IV nadaje miastu przywilej organizowania drugiego dnia targowego w tygodniu – środy.

1648 r. – Na miejscu domu rodzinnego św. Szymona[6] wybudowany zostaje kościół pod jego wezwaniem.

1653 r. – Koniec kilkuletniej zarazy w Lipnicy

1655 r. – „Potop szwedzki”. W ciągu dwóch lat wojska szwedzkie, węgierskie i kozackie palą i grabią Lipnicę. Początek upadku znaczenia miasta.

1684 r. – Jan III Sobieski nadaje miastu przywilej organizowania dwóch kolejnych, corocznych jarmarków.

1686 r. – Budowa zachowanego do dziś dworu starościńskiego (tzw, „koncesu”) – kamienicy w północno-zachodnim rogu rynku. Jako materiał na budowę służą kamienie z murów miejskich.

1720 r. – Przebudowa kościoła parafialnego.

1740 r. – Pożar miasta. Kolejny raz kościół parafialny zostaje poważnie uszkodzony.

1771 r. – Kościół pw. Św. Leonarda zyskuje wieżyczkę-dzwonnicę. Wytyczenie terenu pod stary cmentarz.

1810 r. – Pożar miasta.

1824 r. – Pożar miasta. Zawalenie się gotyckiego stropu kościoła parafialnego.

1828 r. – Kolejny pożar. Wytyczenie tzw. „Nowego Miasta” – nowego rynku i pierzei mieszkalnych na wschód od istniejącego układu urbanistycznego.

1836 r. – Właściciel Lipnicy, Kazimierz Bzowski, buduje dwór, zwany później „dworem Ledóchowskich”. Obiekt stanowić ma pierzeję nowego rynku.

1837 r. – Ustawienie figury św. Floriana, patrona strażaków, na miejscu przyszłego rynku „Nowego Miasta”. Projektu nigdy nie zrealizowano.

1841 r. – Budowa drewnianego domu w pierzei północnej rynku lipnickiego – jedynego zachowanego do dzisiaj (stan obiektu: katastrofalny).

1847 r. – Epidemia cholery.

1872 r. – Powódź. Zalanie kościoła pw. Św. Leonarda.

1873 r. – Epidemia cholery.

1880 r. – W Lipnicy powstaje poczta.

1884 r. – Powołanie lipnickiej Straży Pożarnej.

1913 r. – Na rynku Lipnicy staje figura św. Szymona.

1924 r. – Wytyczenie terenu pod nowy cmentarz.

1934 r. – Lipnica Murowana traci prawa miejskie.

1997 r. – Powódź stulecia. Zalanie Lipnicy, uszkodzenie kościoła pw. Św. Leonarda oraz starego cmentarza.


[1] Święty Leonard de Noblac (lub de Limoges), (466-559) francuski rycerz i pustelnik

[2] Ok. 2500 hektarów

[3] Kościelna jednostka administracyjna, pośrednia między diecezją a parafią. Zarządza nią dziekan, zwany również archiprezbiterem.

[4] A więc tzw. „królewszczyzny”. Starosta niegrodowy był zarządcą dóbr, w przeciwieństwie do grodowego, który pełnił funkcje policyjno-sądownicze.

[5] Jarmark organizowany był raz (bądź kilka) na rok, targ to wydarzenie cotygodniowe.

[6] Święty Szymon z Lipnicy (1435-1482), bernardyn, kaznodzieja, patron Krakowa i Lipnicy.